Dążąc do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony konsumentów Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej rozpatrując pytanie prejudycjalne w sprawie C-383/18 ponownie stanął po stronie kredytobiorców.

Pytanie prejudycjalne skierował Sąd Rejonowy Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku w związku z postępowaniem toczącym się przeciwko Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej im. Franciszka Stefczyka, Santander Consumer Bank S.A., mBank S.A. z uwagi na wątpliwości interpretacyjne art. 16 ust. 1 dyrektywy 2008/48 Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki.

Dokonując analizy art. 16 ust. 1 dyrektywy 2008/48 Trybunał Sprawiedliwości doszedł do wniosku, że komentowany artykuł konkretyzuje prawo konsumenta do obniżenia kosztu kredytu w przypadku przedterminowej spłaty. Wcześniej obowiązująca norma art. 8 dyrektywy 87/102, która została uchylona i zastąpiona przez dyrektywę 2008/48, przewidywała jedynie, że konsument 'zgodnie z prawem przewidzianym w państwie członkowskim […] ma prawo do słusznego zmniejszenia całkowitego kosztu kredytu’. Obowiązująca regulacja prawna art. 16 ust. 1 dyrektywy 2008/48 zastąpiła ogólne pojęcia 'słusznego zmniejszenia’ bardziej precyzyjnym pojęciem 'obniżki całkowitego kosztu kredytu’ oraz dodanie, że owa obniżka powinna dotyczyć 'odsetek i kosztów’. Powyższą zmianę należy oceniać jednoznacznie pozytywnie zważywszy na cel dyrektywy jakim jest zapewnienie ochrony konsumentom. Jak wskazuje się w orzecznictwie, ten system ochrony opiera się na założeniu, że konsument jest stroną słabszą niż przedsiębiorca zarówno pod względem możliwości negocjacyjnych, jak i ze względu na stopień poinformowania.

Podsumowując, prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta.

Powyższe znajduje potwierdzenie również w orzecznictwie polskich sądów powszechnych i Sądu Najwyższego. W dniu 12 grudnia 2019 r. Sąd Najwyższy w sprawie III CZP 45/19 wydał uchwałę, w której uznał, że przewidziane w art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim uprawnienie konsumenta do obniżenia całkowitego kosztu kredytu w przypadku jego spłaty w całości przed terminem określonym w umowie obejmuje także prowizję za udzielenie kredytu.

Warto zwrócić uwagę na termin przedawnienia roszczenia konsumenta o zapłatę prowizji z tytułu wcześniejszej całkowitej spłaty kredytu konsumenckiego. Z uwagi na nowelizację Kodeksu Cywilnego w zakresie terminów przedawnienia, roszczenia z umów kredytu, które zostały spłacone do dnia 8 lipca 2018r. będą ulegały przedawnieniu z 10-letnim okresem przedawnienia. Natomiast roszczenia z umów kredytu spłaconych po dniu 8 lipca 2018 r. będą podlegały 6-letniemu okresowi przedawnienia.