W dniu 1 czerwca 2017 roku weszły w życie zmiany w Kodeksie postępowania administracyjnego. Zmiany obejmują, m.in. pojawienie się nowych instytucji, w tym instytucji milczącego załatwienia sprawy (art. 122a-122g Kodeksu postępowania administracyjnego) oraz mediacji w postępowaniu administracyjnym (art. 96a-96n k.p.a.). Wprowadzono także zasadę rozstrzygania niejasności treści normy prawnej na korzyść strony (art. 7a k.p.a.).
Milczące załatwienie sprawy oznacza, że żądanie strony zostanie uznane za uwzględnione w całości, jeśli w terminie miesiąca od dnia doręczenia żądania strony organ nie wyda decyzji lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie lub w tym terminie nie wniesie sprzeciwu w drodze decyzji. Niemniej jednak, sprawa będzie mogła zostać załatwiona w opisany sposób tylko, gdy przepis szczególny tak stanowi.
Omawiana nowelizacja wprowadziła także mediację w postępowaniu administracyjnym. Mediacja będzie możliwa zarówno między stronami postępowania, jak i między stroną, a organem administracji publicznej, przed którym sprawa się toczy. Będzie mogła być prowadzona tylko w sprawach, których charakter na to pozwala, oraz tylko za zgodą zainteresowanych (zasada dobrowolności mediacji). Zgodnie z nowymi przepisami, jeżeli w wyniku mediacji zostaną dokonane ustalenia dotyczące załatwienia sprawy w granicach obowiązującego prawa, organ administracji publicznej załatwi sprawę zgodnie z tymi ustaleniami, zawartymi w protokole z przebiegu mediacji. Podstawowe gwarancje związane z mediacją (np. jej poufność) zostaną zachowane. Mediator, uczestnicy mediacji i inne osoby biorące w niej udział będą zobowiązani do zachowania w tajemnicy wszystkich faktów, o których dowiedzieli się w toku mediacji. Propozycje ugodowe, ujawnione fakty lub oświadczenia złożone w toku mediacji nie będą mogły zostać wykorzystane po jej zakończeniu, z wyjątkiem ustaleń zawartych w protokole z przebiegu mediacji.
Jednym z nowych przepisów jest art. 7a k.p.a., zgodnie z którym jeżeli przedmiotem postępowania administracyjnego jest nałożenie na stronę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie stronie uprawnienia, a w sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej, wątpliwości te są rozstrzygane na korzyść strony. Przepis art. 7a k.p.a. ma zapewnić uczestnikom postępowania ochronę przed tworzeniem niejasnych regulacji prawnych. Zasada ta nie znajdzie zastosowania, gdy jej zastosowaniu będą się sprzeciwiać sporne interesy stron albo interesy osób trzecich, na które wynik postępowania ma bezpośredni wpływ. Wskazana zasada nie będzie też mogła znaleźć zastosowania, jeżeli wymaga tego ważny interes publiczny, w tym istotne interesy państwa oraz w sprawach osobowych funkcjonariuszy oraz żołnierzy zawodowych.
Nowe przepisy wprowadzone powyższą nowelizacją będą miały zastosowanie do postępowań rozpoczętych od dnia 1 czerwca 2017 roku. Do postępowań wszczętych i niezakończonych przed dniem 1 czerwca 2017 roku ostateczną decyzją administracyjną lub postanowieniem stosuje się przepisy dotychczasowe, z zastrzeżeniem nowych przepisów o mediacji w postępowaniu administracyjnym, które znajdą zastosowanie także w postępowaniach wszczętych i niezakończonych przed dniem 1 czerwca 2017 roku (art. 16 ustawy z dnia 7 kwietnia 2017 roku o zmianie ustawy ? Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. z 2017 roku, poz. 935).