Stosownie do art. 14 ustawy o podatku od spadków i darowizn z dnia 28 lipca 1983 r. wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe. Wyróżnić można trzy grupy podatkowe, do których zalicza się:

• do grupy I – małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
• do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
• do grupy III – innych nabywców.

W uzasadnieniu wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 października 2016 r. (II FSK 2835/14) wskazano, że ustawa o podatku od spadków i darowizn z dnia 28 lipca 1983 r., oparta jest na modelu podatku osobistego pobieranego od udziału w nim poszczególnych nabywców. To zaś oznacza konieczność uwzględniania w procedurze kształtowania obciążenia podatkowego kryteriów oraz instytucji prawnych istniejących na gruncie prawa rodzinnego oraz rodzinnych powiązań między zbywcą i nabywcą majątku. Pojęcia więzów rodzinnych oraz więzów osobistych nie stanowią synonimów, w związku z czym nie należy ich utożsamiać. Pojęcie więzów rodzinnych jest pojęciem węższym, a pojęcie więzów osobistych pojęciem szerszym. Więzy uczuciowe, więzy przyjacielskie, czy wynikające z konkubinatu, sąsiedztwa, stanowią zatem więzy osobiste, a nie rodzinne.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego zarówno fakt pozostawania w faktycznym związku partnerskim, który można porównać do faktycznego związku małżeńskiego, jak i powód takiego stanu faktycznego (niemożność zawarcia ponownego związku małżeńskiego ze względu na praktykowaną religię) nie stanowi podstawy dla przyjęcia, że konkubent może zostać zaliczony do I grupy podatkowej. Tym samym, konkubent po śmierci partnera nie będzie zaliczony do, korzystniejszej z punktu widzenia podatnika, I grupy podatkowej.