Z dniem 1 stycznia 2016 r. weszła w życie ustawa z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw. Wprowadzona nowelizacja ma celu dostosowanie prawa krajowego do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/7/UE z dnia 16 lutego 2011 r. w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych oraz ujednolicenie i uproszczenie naliczania odsetek w całym obrocie cywilnoprawnym. Zamierzonym skutkiem przyjętych zmian ma być zmniejszenie zatorów płatniczych oraz wyeliminowanie sytuacji, w której odsetki przysługujące wierzycielom ustalane są na poziomie niższym niż wynikający z przepisów unijnych.

Przed wejściem w życie nowelizacji, w obrocie cywilnoprawnym funkcjonowały odsetki ustawowe (których wysokość określała Rada Ministrów w drodze rozporządzenia i które w okresie od dnia 23 grudnia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. wynosiły 8% w skali roku), występujące jako odsetki kapitałowe (art. 359 k.c.) oraz jako odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia (art. 481 k.c.). Ponadto, ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych przewidywała możliwość naliczania odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych pomiędzy przedsiębiorcami zgodnie z mechanizmem ustalania odsetek od zaległości podatkowych, uregulowanym w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (od dnia 9 października 2014 r. odsetki te wynoszą 8% w skali roku).

Przyjęta nowelizacja wprowadza ujednolicony mechanizm naliczania odsetek kapitałowych oraz odsetek za opóźnienie, zarówno w obrocie profesjonalnym jak i w obrocie nieprofesjonalnym, odwołujący się wprost do stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego. Aktualnieodsetki kapitałowe w wysokości ustawowej(uregulowane w art. 359 k.c.) równe są sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych (stopa referencyjna NBP wynosi obecnie 1,5 %, wobec czego odsetki kapitałowe w wysokości ustawowej wynoszą5%).Maksymalna wysokość odsetek kapitałowychnie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności odsetek ustawowych, a więc aktualnie10%w skali roku. Odrębnie uregulowane zostały odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia z uwagi na ich sankcyjny charakter. Odsetki ustawowe za opóźnienierówne są sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych (stopa referencyjna NBP wynosi obecnie 1,5 %, wobec czego odsetki za opóźnienie w wysokości ustawowej wynoszą7%).Maksymalna wysokość odsetek za opóźnienienie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek za opóźnienie, a więc aktualnie14%w skali roku. Ponadto, do ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych wprowadzono analogiczny mechanizm naliczaniaodsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych,zgodnie z którym odsetki te stanowią sumę stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 8 punktów procentowych (aktualnie9,5%w skali roku).

Przyjętą nowelizacją wprowadzono również szereg innych zmian dotyczących terminów zapłaty w transakcjach handlowych w obrocie profesjonalnym. Nowa ustawa przewiduje, że strony transakcji handlowych mogą zastrzec w umowie dłuższy niż 60-dniowy termin zapłaty a także ustalić nieprzekraczający 30 dni dodatkowy termin zbadania towaru lub usługi, jednak wyłącznie pod warunkiem, że ustalenia te nie jest rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela. Strony transakcji handlowej nie mogą natomiast umownie ustalać daty doręczenia faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi. Wprowadzoną nowelizacją doprecyzowano również przepis przyznający wierzycielowi rekompensatę o wartości 40 euro za koszty odzyskiwania niespełnionej w terminie należności, wskazując, że uprawnienie to odnosi się do transakcji handlowej, niezależnie od ilości wystawianych na jej podstawie faktur lub rachunków. Jedynie w przypadku, gdy strony transakcji handlowej ustalą w umowie harmonogram spełnienia świadczenia pieniężnego w częściach, wierzycielowi przysługuje rekompensata o wartości 40 euro od każdej niezapłaconej części.  Ponadto, wprowadzono nowe obostrzenie, w świetle którego postanowienia umowy wyłączające lub ograniczające wskazane uprawnienia wierzyciela lub obowiązki dłużnika wynikające z ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych są nieważne.