Dotychczasowe interpretacje sądów

 W sprawach, które za przedmiot miały rozstrzygnięcie, jaką stawkę podatku od nieruchomości stosować do nieruchomości niewykorzystywanych przez przedsiębiorcę sądy jednoznacznie powoływały się na dosłowne brzmienie definicji z art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych. Definicja ta podaje, że za nieruchomości związane z  prowadzeniem działalności gospodarczej uznaje się nieruchomości będące w posiadaniu przedsiębiorcy lub innego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą.

Konsekwentnie zatem sądy odwoływały się do kryterium posiadania. Nie pojawiały się orzeczenia pozwalające zastosować niższa stawkę podatku w przypadku, gdy nieruchomości znajdowała się w posiadaniu przedsiębiorcy ze względu na dodatkowe wpływające czynniki.

Zaznaczano, że wykorzystywanie nieruchomości na cele związane z działalnością gospodarczą nie jest czynnikiem determinującym stawkę podatku (m.in. – Wyrok WSA w Poznaniu I SA/Po 700/20). Dlatego uznawano, że czasowe wyłączenie działalności gospodarczej nie wpływa na podatek. Zatem ani zawieszenie działalności (Wyrok WSA w Gdańsku I SA/Gd 439/18), ani likwidowanie przedsiębiorstwa nie pozwalało na zastosowanie niższej stawki (WSA w Lublinie I SA/Lu 836/13).

W każdym z przypadków sądy swoje rozstrzygnięcia uzasadniały tym, że aby zastosować wyższą stawkę wystarczające jest posiadanie nieruchomości przez przedsiębiorcę. Do skorzystania z niższej stawki  konieczna byłaby zmiana przeznaczenia nieruchomości lub jej sprzedaż na rzecz osoby, która nie jest przedsiębiorcą.

Treść wyroku

 Trybunał Konstytucyjny zaznaczył, że takie rozumienie przepisu i automatyczne kwalifikowanie nieruchomości posiadanych przez przedsiębiorcę jako ?nieruchomości związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej? jest niezgodne z Konstytucją. Niekonstytucyjności Trybunał dopatrzył się w braku rozróżnienia między posiadanymi przez przedsiębiorcę nieruchomościami wykorzystywanymi do prowadzenia działalności, a tymi, które choć przez niego posiadane do prowadzenia działalności wykorzystywane nie są.

Szczególną uwagę Trybunał zwrócił na sytuację osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. To takiego rodzaju przedsiębiorcy dotyczył bowiem stan faktyczny. Osoby fizyczne prowadzące działalność działają w dwóch rolach – jako osoby prywatne oraz jako przedsiębiorcy. W związku z tymi dwoma rolami należy rozróżnić posiadane przez nich nieruchomości.

W konsekwencji, zdaniem Trybunału nie należy obciążać wyższą stawką podatku przedsiębiorców jedynie z powodu posiadania nieruchomości, które nie służą im do prowadzenia działalności gospodarczej. Jednocześnie wskazał, że wyższa stawka podatku nie powinna być stosowana do nieruchomości niewykorzystywanych i niemogących być potencjalnie wykorzystywanymi do prowadzenia działalności gospodarczej. Pojęcie ?nieruchomości niewykorzystywanych i niemogących być potencjalnie wykorzystywanymi do działalności gospodarczej? nie zostało jednak rozwinięte.

Można się domyślać, że wpływ na postrzeganie tej regulacji miała również pandemia, podczas której zakazane było prowadzenie działalności przez niektórych przedsiębiorców. Doprowadzało to zatem do sytuacji, w której decyzją Państwa nie mogą oni osiągać zysku, a jednocześnie z racji posiadania nieruchomości i statusu przedsiębiorcy obowiązuje ich wyższa stawka podatku od nieruchomości.

Stosowanie do spółek

Sporną kwestą jest, czy wyrok Trybunału Konstytucyjnego odnosi się jedynie do osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, czy także do spółek. Zdania są podzielone, gdyż z jednej strony w sentencji wyroku nie zaakcentowano rozróżnienia na osoby fizyczne i prawne mówiąc o ?przedsiębiorcy lub innym podmiocie prowadzącym działalność gospodarczą?. Z drugiej strony, stan faktyczny dotyczył osób fizycznych prowadzących działalność.

Większość przedstawicieli doktryny wskazuje, że istotą tego rozstrzygnięcia było to, że samo posiadanie nieruchomości nie może decydować o obciążeniu podatkiem ? i to w odniesieniu do każdego rodzaju przedsiębiorcy. Podnoszą oni, że z racji funkcjonowania osób prawnych, które posiadają nieruchomości, w których działalność gospodarcza nie jest w żaden sposób prowadzona wyrok Trybunału powinien mieć zastosowanie również do nich.

Jednakże są też głosy, że omawiane orzeczenie nie ma żadnego przełożenia na sytuację spółek handlowych, gdyż te nie mają nieruchomości innych niż nabyte na cele działalności gospodarczej. Prowadzenie działalności gospodarczej jest bowiem jedynym celem ich powołania.