Dnia 15 lipca 2016 r. wejdą w życie przepisy ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw. Przyjęta nowelizacja przewiduje wprowadzenie do polskiego systemu prawa podatkowego generalnej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, mającej na celu wyeliminowanie z obrotu sztucznych, nieuzasadnionych okolicznościami faktycznymi danej sprawy, czynności prawnych nakierowanych na osiągnięcie korzyści podatkowej.

Nowelizacja wprowadza ogólną zasadę, zgodnie z którą czynność dokonana przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, sprzeczna w danych okolicznościach z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej, nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej, jeżeli sposób działania był sztuczny. W tym przypadku skutki czynności są takie, jakie mogłyby zaistnieć, gdyby dokonano odpowiedniej, uzasadnionej gospodarczo czynności. Ustawodawca wprowadza jednocześnie kryteria oceny „sztuczności” czynności podatkowej, wskazując, że mogą być nimi w szczególności:

• nieuzasadnione dzielenie operacji,
• angażowanie podmiotów pośredniczących mimo braku uzasadnienia ekonomicznego lub gospodarczego,
• elementy prowadzące do uzyskania stanu identycznego lub zbliżonego do stanu istniejącego przed dokonaniem czynności,
• elementy wzajemnie się znoszące lub kompensujące,
• ryzyko ekonomiczne lub gospodarcze przewyższające spodziewane korzyści inne niż podatkowe w takim stopniu, że należy uznać, że działający rozsądnie podmiot nie wybrałby tego sposobu działania.

Jednocześnie ustawa przewiduje wyłączenia spod ogólnej zasady dotyczące przede wszystkim sytuacji, w których korzyść podatkowa osiągnięta z tytułu czynności nie przekracza w okresie rozliczeniowym kwoty 100.000,00 złotych.

Ponadto, podatnik dążący do ustalenia skutków podatkowych dokonywanej czynności, może wystąpić do ministra właściwego do spraw finansów publicznych o wydanie opinii zabezpieczającej dotyczącej planowanej przez niego czynności podatkowej, rozpoczętej lub dokonanej. W takim wniosku należy między innymi oznaczyć podmioty dokonujące czynności, zachodzące między nimi powiązania, opisać czynność, jej cele oraz ekonomiczne lub gospodarcze uzasadnienie, a także określić skutki podatkowe będące wynikiem danej czynności oraz własne stanowisko w sprawie. Wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej podlega opłacie w wysokości 20.000,00 złotych i zostaje rozpoznany bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 6 miesięcy od dnia jego doręczenia ministrowi. W przypadku uwzględnienia stanowiska zawartego we wniosku minister wydaje opinię zabezpieczającą, która skutkuje niemożnością zakwalifikowania czynności jako sztucznej i wyłączenia osiągnięcia przez podatnika korzyści podatkowej.

Nowelizacja wprowadza również procedurę postępowania podatkowego w przypadku unikania opodatkowania, wszczynanego przez ministra właściwego do praw finansów publicznych lub przejmowanego przez niego do dalszego prowadzenia. Ponadto, przewiduje także utworzenie Rady do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania stanowiącej niezależny organ opiniujący zasadność uznania czynności za zmierzającą do unikania opodatkowania.