Z dniem 19 września 2020 r. weszła w życie ustawa z dnia 13 lutego 2020 r. o zmianie ustawy ? Prawo budowlane oraz niektórych innych (Dz. U. z 2020, poz. 471), która wprowadziła nową procedurę dotyczącą samowoli budowlanych.

Nowe przepisy przewidują tzw. uproszczone postępowanie legalizacyjne samowoli budowlanych w przypadku stwierdzenia budowy obiektu budowlanego bez decyzji o pozwoleniu na budowę lub bez wymaganego zgłoszenia, jeżeli od zakończenia budowy upłynęło 20 lat, tj. w przypadku, gdy zakończenie budowy nastąpiło przed dniem 1 stycznia 1995 r. Uproszczone postępowania legalizacyjne wszczyna się tylko na wniosek właściciela lub zarządcy obiektu budowlanego, co oznacza, że po stronie właściciela lub zarządcy obiektu budowlanego spoczywa inicjatywa wszczęcia tego postępowania.

Po złożeniu wniosku o zalegalizowanie obiektu budowlanego, organ nadzoru budowlanego nakłada, w drodze postanowienia, obowiązek przedłożenia następujących dokumentów legalizacyjnych:

• oświadczenia, o prawie dysponowania nieruchomością na cele budowlane,
• geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej obiektu budowlanego,
• ekspertyzy technicznej sporządzonej przez osobę posiadającą odpowiednie uprawnienia budowlane, wskazującej, czy stan techniczny obiektu budowlanego:
  a) nie stwarza zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi oraz
  b) pozwala na bezpieczne użytkowanie obiektu budowlanego zgodne z dotychczasowym lub zamierzonym sposobem użytkowania.

Termin na złożenie ww. dokumentów wynosi co najmniej 60 dni.

W przypadku, gdy wnioskodawca nie złoży kompletu dokumentów lub dokumenty będą sporządzone błędnie, wówczas organ nadzoru budowlanego wyda postanowienie, w którym zobowiąże wnioskodawcę do uzupełnienia braków w wyznaczonym terminie.

Organ nadzoru budowlanego wydaje decyzję o legalizacji obiektu budowlanego w przypadku stwierdzenia, że złożone dokumenty są kompletne albo niekompletność została usunięta w wyznaczonym przez organ terminie, zaś z ekspertyzy technicznej wynika, że stan obiektu budowlanego nie stwarza zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi i pozwala na bezpieczne użytkowanie obiektu budowlanego. Sankcja rozbiórki jest przewidziana tylko dla obiektów nienadających się do użytkowania ze względu na warunki bezpieczeństwa. Decyzja o legalizacji obiektu budowlanego stanowi podstawę do użytkowania obiektu bez uzyskiwania kolejnego pozwolenia.

Co ważne, uproszczona procedura legalizacyjna jest wolna od opłat, co pozwala właścicielom tego typu obiektów uniknąć sankcji finansowej związanej ze złożeniem wniosku.

Na marginesie należy dodać, że zmianie uległa również zwykła procedura legalizacyjna. W przypadku, gdy organ nadzoru budowlanego wykryje samowolę budowlaną, wyda postanowienie o wstrzymaniu budowy z jednoczesną informacją o możliwości złożenia wniosku o legalizację samowoli budowlanej. Zmieniona procedura pozwala uniknąć wydania decyzji o przymusowej rozbiórce obiektu, co miało miejsce w poprzednim stanie prawnym.