W dniu 25 listopada 2018 roku weszła w życie nowa ustawa – ustawa z dnia 5 lipca 2018 roku o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej (Dz. U. z 2018 roku, poz. 1629). Ustawa reguluje zasady tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy, który we własnym imieniu wykonywał działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEIDG, oraz kontynuowania działalności gospodarczej wykonywanej z wykorzystaniem tego przedsiębiorstwa.

Wśród najistotniejszych zmian wprowadzonych ustawą należy wymienić następujące założenia:

  1. Przedsiębiorstwo – po śmierci właściciela – staje się „przedsiębiorstwem w spadku”, które obejmuje składniki niematerialne i materialne, przeznaczone do wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę, stanowiące mienie przedsiębiorcy w chwili jego śmierci (por. art. 2 ustawy);
  2. Zarządcę sukcesyjnego może ustanowić:

– przedsiębiorca za życia,

zaś w razie, gdy przedsiębiorca za życia nie ustanowi zarządcy sukcesyjnego, w tym także, gdy nie złożył wniosku o wpis zarządcy sukcesyjnego do CEIDG, zarządcę może powołać:

– małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku,

– spadkobierca ustawowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek,

– spadkobierca testamentowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek, albo zapisobierca windykacyjny, który przyjął zapis windykacyjny, jeżeli zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje mu udział w przedsiębiorstwie w spadku (por. art. 7, art. 10 i art. 12 ustawy);

  1. Zarządcą sukcesyjnym może być osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, wobec której nie został orzeczony prawomocnie zakaz prowadzenia działalności gospodarczej na podstawie Prawa upadłościowego, ani środek karny albo zabezpieczający w postaci zakazu prowadzenia określonej działalności gospodarczej, obejmującego działalność gospodarczą wykonywaną przez przedsiębiorcę lub działalność gospodarczą w zakresie zarządu majątkiem (por. art. 8 ustawy);
  2. Zarząd sukcesyjny obejmuje zobowiązanie do prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku oraz umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa w spadku (por. art. 18 ustawy);
  3. Zarządca sukcesyjny dokonuje czynności zwykłego zarządu w sprawach wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku. Zarządca sukcesyjny dokonuje czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu za zgodą wszystkich właścicieli przedsiębiorstwa w spadku, a w przypadku braku takiej zgody – za zezwoleniem sądu (por. art. 22 ustawy);
  4. Właścicielem przedsiębiorstwa w spadku jest:

– jego spadkobierca testamentowy albo ustawowy albo zapisobierca windykacyjny;

– małżonek przedsiębiorcy, jeżeli w chwili śmierci przedsiębiorcy przedsiębiorstwo stanowiło w całości mienie przedsiębiorcy i jego małżonka;

– nabywca przedsiębiorstwa w spadku – jeżeli po śmierci przedsiębiorcy nastąpiło zbycie tego przedsiębiorstwa albo udziału w tym przedsiębiorstwie przez osoby wymienione powyżej (por. art. 3 ustawy);

  1. Do czasu ustanowienia zarządu sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy czynności zachowawczych mogą dokonywać „osoby uprawnione do dokonywania czynności zachowawczych”, wskazane w ustawie, czyli:

– małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku,

– spadkobierca ustawowy przedsiębiorcy, albo

– spadkobierca testamentowy przedsiębiorcy albo zapisobierca windykacyjny, któremu zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku (por. art. 14 ustawy).

 

Ustawa określa także okoliczności powodujące wygaśnięcie zarządu sukcesyjnego. Wśród nich wymienia się, między innymi upływ 2-ch lat od dnia śmierci przedsiębiorcy (por. art. 59 ust. 1 ustawy).